HAVŞALAMA
1 Havşanın Tanımı ve Önemi
Havşa açma, önceden delinmiş deliklere konik veya silindirik yuvalar açma işlemidir. Bu işlem, geliştirilmiş havşa matkapları ile gerçekleştirilir. Havşa açmanın birçok amacı vardır. Çoğunlukla havşa açma işlemi, perçin ve vida gibi bağlantı elemanlarının baş kısmının oturacağı yuvaları açmak için kullanılır. Havşa, delik ağızlarındaki çapağın keskinlikleri almak ve eksenleri kaçık delikleri büyütmek işlemleri için de kullanılmaktadır.
2 Havşa Matkapları
Bu matkaplar silindirik ve konik tip olmak üzere ikiye ayrılır.
Þ Silindirik Havşa Matkabı
Düz havşa matkabı olarak da anılır. Yüzeylerinde çıkıntı istenmeyen silindirik başlı gömme vidaların yuvalarını açmak için kullanılmaktadır.
Þ Konik Havşa Matkabı
Deliklerin çapaklarını temizlemek, pah kırmak ve konik havşa yuvası açmak için kullanılır. Uç açıları 60º ve 90º olanları bulunmaktadır.
3 Havşa Açıları
Havşa matkapları ile ilgili çizimlere bakıldığında ortak özelliklere sahip oldukları gözlenmektedir. Havşa matkaplarının uç açıları kullanıldıkları yere göre değişmektedir. Aşağıda bu matkapların kullanıldıkları yerlere göre havşa açıları görülmektedir.
Çapak almak ve havşa açmak için uç açısı : 60º
Perçin yuvalarının baş kısmı için : 75º
Havşa başlı vidaların baş kısmı için : 90º
Saç perçinleri için : 120º
4 Havşa Matkabı ile Deliklere Havşa Açmak
Havşa açmanın gerekliliği yukarıda vurgulanmıştı. Silindirik ve konik havşa açılmış parçaları görüyorsunuz. Havşa matkaplarını helisel matkaplardan ayıran en önemli özellik, kesici ağızlarının ikiden fazla olmasıdır. Bu nedenle delik içleri daha kaliteli olmaktadır. Havşa açma işlemini gerçekleştirmek için havşa matkabı bulunamadığı durumlarda, delik çapının iki katı büyüklüğünde helisel matkap ile de havşa açılabilir.
5 Memeli Havşa matkapları
Memeli Havşa matkaplarının ucunda, merkezlemeyi sağlamak için yapılmış silindirik kısa bir kısım (meme) olduğundan bu tür havşa matkaplarına genel olarak memeli Havşa matkabı denir.
Memeli havşa matkaplarının standart ölçülerde yapılmış olanlarını piyasada bulmak mümkündür. Ancak, yapımları kolay olduğu ve hassasiyet gerektirmediği için iş yerlerinde de yapılabilmektedir. Silindir başlı ve havşa başlı gömme vidalar için yapılmış memeli havşa matkapları, şekil 2.31 de ve şekil 2.32 de görülmektedir.
Aşağıda metrik 10 mm’ ye kadar olan memeli, silindirik havşa matkapları ile memeli açılı havşa matkaplarının önemli ölçüleri de verilmiştir. Bu ölçülere göre her iş yerinde havşa matkabı yapılabilir. Ancak matkabın yapımından çok, sertleştirilmesi önemlidir. Havşa matkapları takım çeliğinden (HS,HSS) yapılacağından sertleştirilme işlemi, bu çeliğin özelliklerine göre yapılır. Sertleştirme işleminden sonra ayrıca menevişlenmeleri gerekir.
Memeli, düz ve açılı havşa matkapları
Memeli havşa matkapları kaliteli takım çeliklerinden yapılır. Sertleştirilip menevişlendikten sonra kullanılır. Ancak havşa matkaplarına verilecek kesme hızı normal matkaplara verilen kesme hızının en çok yarısı kadar olmalıdır. Çünkü kesme şartları bir helis matkabın kesme şartlarından daha farklıdır
